Буолар сирэ: Таатта улууһа, Ытык-күөл с., Хаадаайы түмэл уһаайбата

Буолар күнэ: бэс ыйын 1-2 күнэ, 2024 с.

Буолар миэстэтэ: «Уус кыһата» түһүлгэ

Буолар чааһа: 10:00 ч.

Күрэхтэһии сыала: саха хомуһун охсуутун төрүт үгэстэригэр кэнчээри ыччаты уһуйуу

Күрэхтэһии соруктара:

• саха тимирин култууратыгар төрүт үгэстэри сөргүтүү;
• төрүт үгэстэргэ ыччаты сыһыарыы;
• тимир уустарыгар саҥа ааттары арыйыы.

Күрэхтэһии ирдэбилэ:

Күрэхтэһиигэ 18 сааһыттан үөһэ саастаах хомус ууһа уонна 5-11 кылаас оҕото кыттыыны ылаллар. Кыттааччылар сахалыы таҥастаах, түһүлүктээх (тирии фартук) буолаллара ирдэнэр, уһанар тэриллэрин  илдьэ кэлэллэр. Тэрийээччилэр оттук маһы, чуурканы, кирпииччэни, күөрдү, чочуну биэрэллэр.

Хомуһу Гоголев Семен Иннокентьевич — Амынньыкы Уус саха үгэһинэн таптайан охсубут ньыматынан уонна хомуһун кээмэйинэн оҥоһуллуохтаах:

Тимирэ: ыстаал

Охсуу ньымата: кытардан таптайыы, аалыы, суустааһын.   

Кээмэйэ: хомус уопсай тутулун (корпус) уһуна — 9,8 см, тиэрбэһэ — 4,0 см, тылын уһуна — 10,2 см, хохуората — 1,7 см.

Хомуһу кытардан таптайыллар. Тыл олорор суолаҕын наарбалыы (элиэ кутуругунуу) хаһыллар. Уус имин тиэрбэс сирэй эбэтэр кэтэх өттүгэр түһэриллэр. 

I түһүмэх. «Сатабыл»

Уус хомус уопсай тутулун (корпуһун) балаһыанньаҕа ыйыллыбыт кээмэйинэн эрдэ оҥорон илдьэ кэлэр. Күн устата уус оҕотунаан бэриллибит 65 Г тимири таптайан, хатаран, төнүннэрэн, үгэс курдук  быһыылаах хомус тылын охсоллор. Хомус тылын хатарыы күрэх биир сүрүн ирдэбилэ. Тылы хатарар убаҕас эттиктэрин састаабыгар (уу, арыы, мэтэкээл) хааччах суох. Уус хомус тылын олордор кэмигэр, оҕо хомус хаатын оҥорор.

Уустар охсубут хомустарын тэрийээччилэргэ биэрэллэр. Тэрийээччилэр хас биирдии хомуһу туспа нүөмэрдээн, дьүүллүүр сүбэҕэ туттараллар.

II  түһүмэх. Хомус тыаһын, этигэнин быһаарыы

Хомус уустара охсубут хомустарыгар 3 мүнүүтэ устата төрүт ньымаларга олоҕурбут айымньыны толороллор. Көмөлөһөөчү оҕо бу түһүмэххэ кыттыбат.

Дьүүллүүр сүбэ сыанабыла:

— хомус охсуллуутугар үгэс быһыыта төһө сөпкө тутуһуллубута;

— хомус этигэнэ (тыаһын хаачыстыбата);

— хомус охсуллуутун хаачыстыбата.

Наҕараадалааһын:

Бастыҥ хомус уустарыгар I, II, III миэстэлээх бириистэр олохтоноллор.

I миэстэлээх уус оҥорбут хомуһа Хомус Аан дойдутааҕы түмэлин уонна киинин фондатыгар ылыллар.

II, III – миэстэлээх уустар үлэлэрэ Таатта улууһун түмэллэригэр бэлэх быһыытынан үйэлэргэ харалтаҕа туттарыллаллар.

Эппиэтинэстээх үлэһит: Сабарайкина Алена Алексеевна, +79142913032